Viết sách tự truyện, hồi ký xuất hiện từ khi nào?

1. Viết sách tự truyện

1.1. Nguồn gốc tự truyện

Theo thông tin cung cấp trên wikipedia thì sách tự truyện xuất hiện trong thế kỷ 18. Thuở ban đầu tự truyện phổ biến trong những thành viên là tín đồ bên thiên chúa giáo. Thường các tín đồ viết tự truyện để xưng tội và thời kỳ này có rất nhiều tác phẩm tự truyện chuẩn mực ra đời phải kể tới Tự Thú do Thánh Augustinus viết. Sau này, có tác phẩm tự truyện do Jean Jacques Rousseau viết được đánh giá là tự truyện hoàn thiện hơn và thành công hơn cả Tự Thú.

Từ những thành công của tự truyện kể trên nên việc viết tự truyện dần phổ biến hơn. Đầu thế kỷ XX tự truyện bắt đầu xuất hiện tại Việt Nam, cho tới thời điểm hiện nay, tự truyện trở thành một món ăn tinh thần với bất cứ cá nhân nào muốn được trải lòng, muốn ghi lại những ký ức một thời thành tác phẩm dành tặng người thân, con cháu.

1.2. Khái niệm tự truyện

Tự truyện thuộc thể ký. Trong thể ký có ký báo chí và ký văn chương. Nếu ký báo chí đòi hỏi tính sự thật cao, người thật, việc thật hoàn toàn không được hư cấu. Thể loại ký văn chương cũng đòi hỏi người thật việc thật, nhưng cho phép người viết có sự bay bổng, sáng tạo đảm bảo phù hợp với hoàn cảnh câu chuyện.

1.3. Tự truyện là gì?

Là người trong cuộc (nhân vật trong tự truyện kể lại câu chuyện mà bản thân đã trải qua).

Mục đích của viết tự truyện: Việc kể lại câu chuyện đó phải đạt được mục đích đó là truyền tải thông điệp của tác giả về một vấn đề cụ thể nào đó.

1.4. Bố cục hình thành một tự truyện

– Tự truyện có thể đi theo thời gian, không gian, từ mở đầu câu chuyện diễn giải câu chuyện, kết luận câu chuyện.

– Có thể đưa ra những mẩu chuyện, câu chuyện để chứng minh cho một luận đề cụ thể.

– Có thể dẫn giải bằng câu chuyện của người trong cuộc để đạt được mục đích mà thông điệp tác giả đã xác định – có thể lấy truyện của người khác kể lại để đạt được mục đích của mình.

1.5. Văn phong và bút pháp

– Thuộc thể ký báo chí và văn chương, cho phép bay bổng và uyển chuyển, sử dụng hình ảnh, hình tượng ngôn ngữ phù hợp với tâm trạng của nhân vật và tác giả.

– Ngôn ngữ phù hợp với hoàn cảnh lịch sử, địa phương, phong cách của tác giả.

– Tự truyện đòi hỏi tính trung thực được coi như là một nguyên tắc của thể đề tài này.

– Trung thực là gì: là phản ánh bản chất của sự việc thông quan ngôn ngữ chủ quan của tác giả, phù hợp với bối cảnh lịch sử và ngôn ngữ thời đại.

– Tự truyện có thể cho phép sáng tạo bởi không gian thời gian nhưng không được trái với sự thật.

2. Viết sách hồi ký

2.1. Nguồn gốc hồi ký

Hồi ký bắt đầu xuất hiện ở thế kỷ 19 và phổ biến hơn vào thế kỷ XX. Hồi ký thường được các nhà văn, chính trị gia, người hoạt động viết nhiều hơn.

2.2. Hồi ký là gì?

Hồi nghĩa là nhớ lại. Ký là ghi chép lại. Như vậy hồi ký là thể ký kết hợp nhuẫn nhuyễn giữa ký báo chí (tư duy logic) và ký văn học (tư duy hình tượng).

2.3. Làm sao để đảm bảo giá trị văn học trong sách, sách tự truyện, sách hồi ký

Nguyên tắc tối thượng của viết hồi ký là tính trung thực và khách quan. Trung thực là phản ánh đúng bản chất sự kiện; khách quan là công tâm, công bằng. Tuy nhiên để hồi ký từ tác phẩm đến tác phẩm văn chương có sức hấp dẫn đòi hỏi người viết phải có năng lực sáng tạo, từ cấu trúc nội dung tới ngôn ngữ thể hiện. Điều lưu ý người viết hồi ký là tính trung thực, không chủ quan, đôi khi hằn học, trả thù, bóp méo sự thật.

2.4. Bố cục hồi ký

Như trên đã nói, hồi ký là nhớ lại và ghi chép. Nhưng không phải đơn giản như thế, người viết phải đưa ra thông điệp, có quan điểm rõ ràng về các sự kiện mà mình là người trong cuộc.

– Hồi ký thường được bố cục chương hồi, theo thời gian và không gian, trong đó tác giả là nhân vật, mục sở thị.

– Các tư liệu phải đảm bảo chính xác; có tính pháp lý, tuân thủ quy định hiện hành về bí mật quốc gia, bí mật đời tư…

– Thông thường chương sau cùng có hệ luận; suy ngẫm, nhận định của người viết (tựa như tổng kết). Ngoài phần nội dung chính, hồi ký có thể đăng tải các bài viết của các tác giả khác đánh giá về các sự kiện được đề cập trong hồi ký hoặc trực tiếp cảm nhận về hồi ký. Có thể đăng ảnh tư liệu gắn liền với nội dung hồi ký, hồi ức.

2.5. Yêu cầu về cách viết sách hồi ký

Bút pháp hồi ký là bút pháp báo chí kết hợp bút pháp văn học; phản ảnh và sáng tác. Tuy nhiên sáng tác ở đây là sáng tạo và vận dụng ngôn ngữ, đổi mới cách biểu hiện. Tuyệt đối không sáng tác sự kiện, nhân vật (bịa).

Mỗi tác giả có cách viết (phong cách) của riêng mình. Người viết có thể huy động tổng lực vốn kiến thức, tầng văn hoá để xây dựng tác phẩm đạt tới giá trị cao cả chủ đề tư tưởng và nghệ thuật biểu hiện.

Ở Việt Nam, sau mấy cuộc chiến tranh gần đây đã xuất hiện nhiều tập hồi ký, hồi ức có giá trị. Đó là hồi ký của các Ðại tướng:

Chu Huy Mân, Văn Tiến Dũng, Nguyễn Quyết, Lê Trọng Tấn, Hoàng Văn Thái; các Thượng tướng: Trần Văn Trà, Song Hào, Hoàng Minh Thảo, Ðặng Vũ Hiệp, Nguyễn Trọng Xuyên, Nguyễn Hữu An, Nguyễn Nam Khánh; các Trung tướng: Ðồng Sĩ Nguyên, Nguyễn Quốc Thước, Nguyễn Ðệ, Lưu Phước Lượng; các Thiếu tướng Nguyễn Thị Ðịnh và Võ Bẩm… 

Nhìn chung các hồi ký, hồi ức trên đều có chung mục đích, thông qua lăng kính cá nhân (cái tôi) để phản ảnh cái chung (sự nghiệp cách mạng). Với tư liệu lịch sử quý giá, đôi khi lần đầu công bố; với bút pháp thể hiện chuyên nghiệp, các cuốn hồi ký ấy có sức lôi cuốn người đọc; góp phần khắc họa thêm sự vĩ đại của đất nước, con người Việt Nam!

Bên cạnh đa số tập hồi ký do các nhà văn, nhà báo, người viết chuyên nghiệp chắp bút thì có những cuốn do chính tác giả (người trong cuộc) tự viết. Đó là trường hợp tập hồi ký của nhạc sỹ Phạm Duy bằng lối viết tự nhiên, tác giả dẫn dắt đầy cuốn hút qua từng chương về cuộc đời mình với 4 tập (tập 1 gồm 28 chương, tập 2 gồm 36 chương, tập 3 gồm 26 chương, tập 4 gồm 24 chương.)

Bất kể bạn là người già, người trẻ, một doanh nhân thành đạt, một người bình thường hay ở độ tuổi nào đi chăng nữa đều có mong muốn bộc bạch cảm xúc, tâm tư, tiếng lòng. Không chỉ quy tụ nhiều cây viết đa dạng văn phong mà Viết Nhân Văn còn là đội ngũ những người luôn nắm bắt được những mạch nguồn xúc cảm ẩn sâu trong tâm trí mỗi cá nhân để từ đó xâu chuỗi các sự kiện thành những nút thắt, mở liền lạc. Hãy để tiếng than thở, tâm tư sầu muộn, những kinh nghiệm làm việc, vốn sống của bạn thành những dòng chảy róc rách, véo von trên từng trang giấy.

Chúng tôi lưu ý: Nội dung chúng tôi cung cấp hoàn toàn do Viết Nhân Văn tổng hợp kinh nghiệm thực tế, tìm hiểu và sáng tạo. Hiện đã có website copy nội dung của chúng tôi. Quý khách thấy nội dung tương tự có thể phản hồi với chúng tôi. Chúng tôi TRÂN TRỌNG CẢM ƠN vì chung tay bảo vệ sự sáng tạo!